In Vlaanderen heeft zowat 40 tot 50 procent van de eigenaars niet het financiële vermogen om hun woning energetisch te renoveren. Dat blijkt uit een studie van professor milieu-economie Johan Albrecht (UGent) naar de financiële barrières voor renovaties, op vraag van technologiefederatie Agoria.
Er zijn twee manieren waarop eigenaars de renovatie van hun woning kunnen financieren. Ofwel gebeurt die meteen met beschikbaar vermogen, al dan niet aangevuld met een lening, en dan spreekt men van een eenmalige financieringscapaciteit. Ofwel wordt er gespaard om renovatieprojecten in de toekomst uit te voeren. ‘Het merendeel van de eigenaars werkt via deze stapsgewijze financieringscapaciteit’, aldus Albrecht.
Uit de studie komt naar voren dat 40 procent van de Vlaamse woningeigenaars niet in staat is om een ingrijpende energetische renovatie uit te voeren met een eenmalige financieringscapaciteit. ‘Tien procent van de huidige eigenaars komt meer dan 50.000 euro tekort en 17 procent tussen de 25.000 en 50.000 euro’, zegt Albrecht. ‘Aan de andere kant kan 30 procent van de eigenaars makkelijk energetisch renoveren en nog meer dan 100.000 euro overhouden. We hebben natuurlijk een zeer grote inkomens- en vermogensongelijkheid in dit land.’ Bij de stapsgewijze financiering stijgt het aandeel eigenaars die onvoldoende middelen hebben tot 51 procent.
Verder blijkt dat energetische renovaties vaak ondergeschikt zijn aan comfortrenovaties. Veel eigenaars willen hun woning opwaarderen om ze comfortabeler of groter te maken en de verkoopwaarde op te krikken. Energetische renovaties zijn daar dikwijls het gevolg van. ‘Voegen we ook de comfortrenovatie toe aan de energetische renovatie, wat een ideaal beeld oplevert, dan heb je een hogere renovatiefactuur waardoor de percentages oplopen’, benadrukt Albrecht. ‘Bij de eenmalige financieringscapaciteit kan dan 47 procent niet renoveren en de tekorten zijn behoorlijk groot. Met de stapsgewijze aanpak kan dan 59 procent momenteel een totaalrenovatie niet financieren.’
Hernieuwbare energie
Premies zullen de financiële kloof voor eigenaars die niet in staat zijn om renovaties te financieren, niet dichten, maar juist de vermogensongelijkheid verhogen. Toch is Albrecht niet fatalistisch. Zo wijst hij er onder meer op dat hernieuwbare warmte en elektriciteit een alternatief kunnen zijn om de CO2-uitstoot van woningen naar beneden te krijgen. Ook een bredere huurmarkt – die in België vrij beperkt is ten opzichte van onze buurlanden – kan een deel van de oplossing zijn.
Daarnaast benadrukt Albrecht dat de analyse van toepassing is op de huidige eigenaars. ‘Heel veel woningen gaan van eigenaar veranderen in de komende decennia en deze toekomstige eigenaars kunnen hogere inkomens hebben en andere voorkeuren hebben’, klinkt het. Het is ook niet te voorspellen wat er met de prijzen van slechte woningen tegen 2050 zal gebeuren. Als die markt onder druk komt te staan, blijft er meer budget over voor wie renoveert. Het financiële plaatje is trouwens niet het enige dat energetische woningrenovaties bemoeilijkt, zegt Albrecht. Veel huidige eigenaars hebben in het verleden al geïnvesteerd in energiebesparende maatregelen, zoals dakisolatie of isolerend glas, en denken dat hun woning daardoor al energie-efficiënt is. Zij staan daarom niet te springen voor nieuwe renovatiewerkzaamheden met een lange terugverdientijd.
Volgens Agoria speelt het huidige beleid van de Vlaamse regering goed in op het overtuigen van mensen die een woning verwerven, om die te renoveren, maar kan er meer gedaan worden om de huidige eigenaars te overtuigen. Eigenaars met budget en bereidheid om hun woning klimaatneutraal te maken, moeten bewustgemaakt worden met een ‘klimaatprestatiecertificaat’ waarop ook concrete mogelijkheden worden aangedragen. ‘Bij eigenaars met onvoldoende budget is het probleem dat ze niet voldoende middelen kunnen krijgen’, zegt Charlotte van de Water, expert energie- en klimaatbeleid bij Agoria. ‘Door als overheid een deel van het financieringsrisico af te dekken, zouden ze een groter bedrag ter beschikking kunnen krijgen waarmee ze dus toch de investering kunnen doen.’
Vlaams minister van Energie Zuhal Demir (N-VA) lichtte bij de voorstelling van de studie het beleid van de Vlaamse regering en de bestaande premies en stimulansen toe. ‘De uitdaging is gigantisch’, zei ze ook. ‘Vlaanderen telt meer dan 2,9 miljoen woningen die heel verouderd zijn en die energetisch gerenoveerd gaan moeten worden tegen 2050.’ De Vlaamse regering heeft daarvoor de komende jaren 440 miljoen euro extra uitgetrokken.
