Veel werknemers zullen impact van coronacrisis pas in 2021 voelen

Voor de meeste werknemers zijn de doelstellingen die ze in 2020 moesten halen voor een variabele verloning door de coronacrisis niet meer haalbaar. Het adviesbureau Eight Advisory waarschuwt dat sommige werknemers daardoor 30 procent minder loon zullen krijgen. En daar zijn ze zich niet altijd van bewust.

“De impact op de totale verloning in 2021 zal variëren”, zegt Frederik Vanpeteghem van Eight Advisory. “Voor de meeste bedienden bedraagt de variabele verloning 5 tot 15 procent van hun jaarlijkse salaris. Die percentages liggen aanzienlijk hoger in commerciële functies en bij kaderleden, waar de variabele verloning tot 30 procent van het jaarlijkse salaris bedraagt. Nietsvermoedende medewerkers zullen dus volgend jaar 5 tot 30 procent minder verdienen.”

Die variabele verloning kan verschillende vormen aannemen: cash, aandelen, opties en warranten. Die extra’s kunnen toegekend worden aan individuen of aan collectiviteiten. De voorbije jaren zijn vooral de collectieve bonussen in opmars. We hebben het dan vooral over de winstpremie, en in mindere mate over de CAO90 loonbonus die al tien jaar langer bestaat.

Met de winstpremie kunnen werkgevers alle medewerkers belonen op basis van de winstcijfers. Ze is gebaseerd op de bedrijfswinst van het voorbije boekjaar. Met de CAO90 loonbonus kunnen de bonussen van bepaalde categorieën van werknemers gelinkt worden aan doelstellingen. De hr-dienstenleverancier SD Worx becijferde in september op basis van zijn klantenbestand dat in 2020 drie keer zoveel werkgevers gebruikmaken van winstpremies als in 2018. “Zeker 20.000 werknemers genieten dit jaar van die fiscaalvriendelijke bonus”, klonk het in een persbericht. Zes keer zoveel werkgevers en bijna tien keer zoveel werknemers genieten in 2020 van de CAO90 loonbonus.

“Begin 2020 hebben heel wat medewerkers nieuwe doelstellingen afgesproken met hun leidinggevenden. Die prestatiedoelstellingen worden veelal gekoppeld aan de resultaten van het bedrijf, van het team of het individu”, zegt Vanpeteghem. “Aangezien de lat voor die doelstellingen voor de uitbraak van de coronapandemie is gelegd, zullen de meeste medewerkers ze niet halen. Dat betekent dat de variabele verloning die in 2021 wordt toegekend op basis van prestaties in 2020, als sneeuw voor de zon zal smelten. Ook de frequent gebruikte fiscaalvriendelijke collectieve bonussen zullen in 2021 voor heel wat medewerkers wegvallen. Die bonussen hangen vaak af van de collectieve bedrijfsresultaten, gebaseerd op voor de pandemie vastgelegde doelstellingen.”

Er zijn ook bedrijven die munt slaan uit de crisis. Hier en daar zullen er misschien ook doelstellingen verpulverd worden?

FREDERIK VANPETEGHEM. “De impact van de pandemie verschilt van sector tot sector. Het probleem zal dan ook niet in alle sectoren opduiken. Toch gaan we ervan uit dat het aantal bedrijven dat niet getroffen wordt door de pandemie, helaas beperkt is.”

U stelt voor de doelstellingen aan te passen aan de context, zodat ze haalbaar en ambitieus zijn. Is het in de huidige context wel realistisch om extra’s voor de werknemers te vragen aan bedrijven?

VANPETEGHEM. “We adviseren de budgetten te herbekijken en inschattingen te maken voor de variabele verloning. Heel wat bedrijven zullen de financiële draagkracht niet hebben om bonussen te betalen. We raden bedrijven aan daarover transparant te communiceren en de medewerkers niet in het ongewisse te laten. Het is belangrijk het zo snel mogelijk eerlijk te zeggen tegen de werknemers, als een variabele verloning er door deze pandemie niet in zit. Ga in dialoog en breng ook het minder goede nieuws.”

Mensen die een loon hebben dat voor een groot deel uit variabel loon bestaat, houden er met andere woorden beter rekening mee dat ze het volgend jaar met wat minder centen moeten doen. Voor de vele mensen die hun inkomen in 2020 al hebben zien verminderen, klinkt dat natuurlijk als een luxeprobleem. Tijdens de eerste lockdown gingen naar schatting 39.000 banen verloren. De Rijksdienst voor Arbeidsvoorziening (RVA) telde op de piek, in april, liefst 1,1 miljoen tijdelijke werklozen. Hoeveel mensen tijdens de tweede lockdown een beroep moeten doen op het stelsel van de tijdelijke werkloosheid, weten we nog niet. De laatste statistieken handelen over september. Deze keer kunnen wel meer bedrijven blijven draaien, dankzij allerlei veiligheidsmaatregelen.