Hoe leer je kinderen omgaan met geld?

© Getty Images/iStockphoto
Jasper Vekeman medewerker Trends en Moneytalk 

Met De Week van het Geld (22 maart tot 26 maart) wil Wikifin het belang van financiële educatie benadrukken. “Je kunt al praten over geld vanaf het moment dat kinderen beginnen te rekenen.”

Het gebrek aan financiële kennis in ons land is al vaak aangekaart, maar nu lijkt toch een en ander in beweging te komen. Zo staat financiële geletterdheid voor het eerst ingeschreven in de nieuwe eindtermen voor het secundair onderwijs. “Wij vragen al langer om dat op te nemen”, zegt Yves Coemans, beleidsmedewerker op de studiedienst van de Gezinsbond.

“We moeten kinderen meer leren over geldzaken. We doen dat te weinig, terwijl ze vaak zelf vragende partij zijn”, zegt Immele Bosman, lerares bedrijfsbeheer en economie in het secundair onderwijs. Ze schreef ook toneelstukken over geld en voor de Vlaamse Federatie van Beleggers gaf ze onlangs het webinar Samen met je (klein)kinderen over geld en beleggen leren. “Ik merk dat jongeren geïnteresseerd zijn in financiële thema’s. Als mijn leerlingen een vrij onderwerp mogen kiezen, kiezen sommige zelfs voor belastingen. Dat is een veeleer saaie materie, maar ze willen daar graag meer over weten.”

Meer dan centen alleen

Naast het onderwijs is ook een belangrijke rol weggelegd voor de ouders in de financiële opvoeding van kinderen. “Ouders vinden geld vaak taboe, een beetje zoals seks”, zegt Coemans. “Maar je kunt al praten over geld vanaf het moment dat je kinderen beginnen te rekenen. Voor sommige kinderen is dat al jonger dan vijf jaar. Al moet je zo’n onderwerp altijd op hun maat bespreken.”

“Kinderen moeten de waarde van de dingen beseffen”, vindt Nathalie De Martelaere, die lesgeeft in het basisonderwijs en blogt op Unicorns & Farytales over haar leven als juf en moeder. “Sommige kinderen krijgen alles en beseffen niet hoeveel hun ouders moeten werken om dingen te kunnen kopen of hoe duur die zijn. Dat is ook nodig om te begrijpen dat er kinderen zijn die minder hebben.”

De Gezindsbond is daarom een voorstander van zakgeld. “Ouders zijn daar natuurlijk niet toe verplicht en het moet financieel haalbaar zijn, maar zakgeld kan kinderen helpen een budget te leren beheren”, zegt Yves Coemans. “Als ze ouder zijn, kun je hen ook een kledingbudget geven. Dan komen ze erachter dat geld niet alleen dient om leuke dingen te kopen zoals speelgoed, en leren ze keuzes te maken tussen bijvoorbeeld een nieuwe trui of schoenen.”

Maar zakgeld geven is op zich niet genoeg. Coemans: “Je moet het ook bespreken. Ben je tevreden? Kom je toe? Lukt het om te sparen?” Hij benadrukt dat financiële opvoeding ook over meer dan centen alleen moet gaan. “Het beheer van een budget gaat ook over administratie, kredieten of verzekeringen.”

Budget beheren

Vandaag schort er heel wat aan de financiële kennis in ons land. Dat bleek nog maar eens uit een recente rondvraag bij jongeren die net op eigen benen staan. Coemans: “Het blijkt ten eerste dat ze hun loon zwaar overschatten, want ze zijn gewend aan een vakantiejob waar het brutoloon gelijk is aan hun netto-inkomen. Daarom is het goed dat ouders hun loon bespreken met hun kinderen. Ten tweede onderschatten jongeren wat het leven kost. Daarom moeten ze leren een budget te beheren.”

In het kader van De Week van het Geld biedt de portalsite Wikifin ouders en leerkrachten veel informatie aan over hoe ze kinderen kunnen leren omgaan met geld. “Je kunt het spelenderwijs doen, bijvoorbeeld door winkeltje te spelen met echt geld”, zegt Nathalie De Martelaere. “Je kunt kinderen ook betrekken bij het winkelen en hen bijvoorbeeld uitleggen waarom bepaalde koekjes duur zijn en ze beter andere kiezen. Wij verkopen ook wel eens wat spullen tweedehands. Zo leren ze de waarde ervan kennen. Of we schenken ze aan het goede doel. Ze mogen ook wel eens iets gratis weggeven. Zo beseffen ze dat niet iedereen het goed heeft.”

Leren wachten

De boodschap die elke Belg in het verleden kreeg ingelepeld – vaak via een spaarboekje op school – was vlijtig te sparen. Alleen brengt dat sparen vandaag door de lage rente nauwelijks nog iets op. “Het blijft niettemin belangrijk kinderen te leren dat ze door consumptie uit te stellen later een grotere aankoop kunnen doen”, meent Yves Coemans. “Het is gezond hen te leren wachten en niet voor alles een krediet aan te gaan. We moeten ze ook het belang van een spaarbuffer bijbrengen. Onderzoek toont dat heel wat gezinnen geen onverwachte uitgave van 1000 euro kunnen bekostigen.”

Als je iets wilt, moet je soms wat geduld hebben. Die les probeert De Martelaere haar kinderen mee te geven. Ze liet haar zoontje bijvoorbeeld op een Yongo-rekening van AG Insurance sparen voor zijn Lego-trein. “Als kinderen ondervinden hoelang het duurt om te sparen, leren ze de waarde van de dingen kennen. Voor die trein heeft hij maanden moeten sparen. Dat maakt dat hij er nu veel voorzichtig mee is.”

Beleggen is niet vies

De lage rente op spaarrekeningen verplicht leerkrachten en ouders nog een ander thema aan te snijden: beleggen. Dat is niet eenvoudig, weet Immele Bosman. “Ik begin met uit te leggen wat economie is en dat beleggen bedrijven toelaat te investeren en nieuwe banen te creëren. Dat beleggen niet vies, maar noodzakelijk is”, vertelt ze.

“Jongeren willen graag begrijpen wat beleggen is. Ze willen ook weten hoeveel geld ervoor nodig is. Maar ik geef les in heel diverse scholen. Het is duidelijk dat niet iedereen de middelen heeft om aan beleggen te denken. Hetzelfde geldt voor duurzaamheid. Ook daarvoor tonen jongeren interesse, maar na school gaan ze toch naar de Primark, want die is goedkoop.”

Volgens Yves Coemans moeten jongeren vooral leren de risico’s juist in te schatten. “Ze moeten bijvoorbeeld weten welke risico’s ze nemen met welk financieel product. De vraag is natuurlijk of leerkrachten zelf een juiste inschatting van die risico’s kunnen maken.” Coemans betreurt dat er geen apart vak financiële educatie komt. “Door het onderwerp in te bouwen in alle vakken blijft het te vrijblijvend. Zullen leerkrachten het thema wel behandelen? Over de beurs wordt nog vaak gesproken in termen van speculeren, maar dat hoeft het natuurlijk niet te zijn. En als een leerkracht een aversie voor de beurs heeft, dan zal die aandelen voorstellen als iets heel gevaarlijks. Dat is menselijk. Dat maakt dat er vooral behoefte is aan een goede opleiding van leerkrachten.”

Bosman probeert haar studenten te wapenen en hen een kritische houding bij te brengen. “Ik vul bijvoorbeeld met hen de MiFid-vragenlijst in die de banken gebruiken om een beleggersprofiel aan te maken voor hun klanten”, vertelt ze.

Ondertussen worden jongeren via sociale media overspoeld met hoera-berichten over de jongste hypes, zoals Tesla of bitcoin. “Je moet ze kritisch leren omgaan met die berichten”, besluit Yves Coemans. “En hen vertellen hoe het ook al is misgelopen, zodat ze niet alleen succesverhalen horen.”

– Vijf tips om kinderen en jongeren te leren omgaan met geld

– Praat open over geld, bijvoorbeeld over hoeveel iets kost of wat uw loon is

– Geef zakgeld, zodat kinderen leren een budget te beheren

– Bespreek voorbeelden uit hun leefwereld, bijvoorbeeld wat een gsm kost

Overtuig hen van het nut van sparen

Leer hen over de kracht van samengestelde rente en het nut van vroeg te beginnen beleggen, bijvoorbeeld om later een huis te kopen of als extra pensioen

Partner Content