De bvba wordt bv: wat zijn de nieuwe kenmerken?

Door de hervorming van het vennootschapsrecht is de bvba binnenkort voltooid verleden tijd. De besloten vennootschap of bv zal die vennootschapsvorm vervangen.

1. Waarom wordt het vennootschapsrecht hervormd?

De wetgever wil het vennootschapsrecht eenvoudiger, moderner en flexibeler maken. “De belangrijkste doelstelling is België aantrekkelijker maken om er de statutaire zetel van een onderneming te vestigen”, stelt Philippe Ernst, advocaat en docent aan de Universiteit Antwerpen. “Het vrije verkeer van vennootschappen binnen de Europese Unie heeft dankzij de rechtspraak een enorme boost gekregen. Ondernemingen kunnen zo inspelen op de kansen en voordelen die in andere lidstaten beschikbaar zijn.”

“De starters-bvba die ons land eerder had opgezet, was een weinig succesvolle poging in die richting. De nieuwe besloten vennootschap (bv) moet een beter antwoord bieden op de concurrentie van de buurlanden. De wetgever wil twee vliegen in één klap slaan: Belgische ondernemers ervan overtuigen voor een lokale rechtsvorm te kiezen, en buitenlandse ondernemers aantrekken met een heel flexibele vennootschapsvorm.”

2. Waarin verschilt de bv van de bvba?

“Een belangrijk verschil is dat de kapitaalvereiste verdwijnt, terwijl je voor de oprichting van een besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid (bvba) een eigen vermogen van 18.550 euro nodig hebt”, weet Philippe Ernst. “In sommige landen van de Europese Unie is een minimumkapitaal van 1 euro vereist. Met de bv gaat België een stap verder: het schaft het kapitaal gewoonweg af. Dat betekent zo veel als zeggen dat het eigen vermogen niet negatief mag worden.”

“Wel wordt een nieuw criterium toegevoegd: de liquiditeitstest moet bepalen of de vennootschap het eerstvolgende jaar in staat is haar schulden te voldoen. Als een geplande winstuitkering dat in gevaar brengt, moet het bestuur die tegenhouden of beperken. Als verliezen de liquiditeit aantasten, moeten de bestuurders de alarmbelprocedure in werking stellen. Zo kunnen de aandeelhouders zich tijdig beraden over de continuïteit van de vennootschap en over de maatregelen die ze moeten nemen.”

De alarmbelprocedure is een beschermingsmechanisme voor de schuldeisers van vennootschappen. Ze houdt bijvoorbeeld in dat er een algemene vergadering moet worden gehouden en een verslag moet worden opgemaakt als er liquiditeitsproblemen zijn. Die alarmbelprocedure geldt vandaag ook al voor de naamloze vennootschap (nv) en de bvba.

3. In welke mate moet het eigen vermogen toereikend zijn?

De oprichters van een bv moeten erop toezien dat het eigen vermogen bij de aanvang toereikend is om de geplande activiteiten te financieren. Ze mogen daarbij rekening houden met alternatieve geldbronnen waarover de vennootschap kan beschikken, zoals bankkredieten, leningen van aandeelhouders of friends, fools and family, crowdfunding en subsidies. Bij de oprichting moeten ze een financieel plan opstellen om het aanvangsvermogen te verantwoorden voor minstens twee jaar.

“De inhoud van dat financiële plan wordt wettelijk vastgelegd”, zegt Philippe Ernst. “Maar het hoeft niet door een deskundige te worden opgesteld. Bovendien hoeft zo’n financieel plan geen grondige inhoudelijke toetsing te ondergaan. Gaat de vennootschap binnen de drie jaar na de oprichting failliet, dan kunnen de oprichters wel aansprakelijk worden gesteld als – bijvoorbeeld aan de hand van het financieel plan – wordt vastgesteld dat het aanvangsvermogen ontoereikend was.”

4. Wanneer wordt de bv ingevoerd?

Volgens de laatste berichten zou de nieuwe bv op 1 mei 2019 in werking treden. Vanaf die datum kan geen bvba meer worden opgericht. Vanaf 1 januari 2020 worden alle bvba’s automatisch omgezet in bv’s. Wel kan een vennootschap al vanaf 1 mei 2019 haar statuten aanpassen aan de nieuwe regels. De statuten moeten zijn gewijzigd tegen 1 januari 2024.

5. Wat zijn de verschillen tussen de bv en de nv?

“De nv is onderworpen aan Europese richtlijnen die ook hier gelden”, zegt Hans De Wulf, hoogleraar aan de Universiteit Gent en medeauteur van de nieuwe wet. “Maar de Belgische wetgever mag de bv min of meer regelen zoals hij dat wil. Die vennootschapsvorm is dus veel flexibeler dan de nv: er is geen kapitaal vereist en tegelijk is er een grote statutaire vrijheid. De nv wordt ook versoepeld: er is nu de optie om meervoudig stemrecht in te voeren en bestuurders tegen ontslag te beschermen.”

“Toch zijn sommige zaken exclusief voorbestemd voor de nv. De nieuwe mogelijkheid om een zogenoemd duaal bestuur te organiseren – met een afzonderlijke raad van toezicht en directieraad, in plaats van één raad van bestuur – bestaat niet voor de bv. Bovendien is het bestuur van een bv verplicht bij elke winstuitkering een schriftelijk verslag op te maken over de impact op de liquiditeitspositie van de vennootschap – de zogenoemde liquiditeitstest. De nv is daarvan vrijgesteld.”

6. Is de bv opener?

‘Openheid’ is een courante term in het vennootschapsrecht, om aan te duiden dat de oprichter kan spelen met de overdrachtsbeperkingen. Volgens Hans De Wulf is de bv niet meer open dan de nv. “Het uitgangspunt blijft dat je bij een bv toestemming van een bepaald percentage van de medevennoten nodig hebt om je aandelen te kunnen verkopen of schenken”, leg hij uit. “Nieuw is dat je daar volledig van kunt afwijken. In de statuten kun je dus bepalen dat de aandelen volledig vrij overdraagbaar zijn. De bv kan op die manier wel een open vennootschap worden, maar ze zal nooit méér open zijn dan de nv.”

“Ook een beursnotering is mogelijk voor een bv, iets wat vandaag alleen voor de nv kan. Die mogelijkheid kwam er vooral op verzoek van Euronext. Die wil groeibedrijven die als bv worden opgericht, de kans bieden rechtstreeks naar de beurs te trekken, zonder zich eerst in een nv om te zetten. Zo’n beursgang vergt wel drastische aanpassingen aan de statuten en het is een dure operatie. Het lijkt me eenvoudiger een bv die naar de beurs wil vooraf om te zetten in een nv. Die omzetting is relatief eenvoudig.”

7. Eenhoofdig of niet?

“Al sinds 1987 kan een bvba eenhoofdig – door één persoon – worden opgericht”, weet Hans De Wulf. “Die maatregel is vooral bedoeld om vrije beroepers zoals accountants, advocaten en artsen een fiscaal interessant vehikel te bieden, dat ze tegelijk kunnen gebruiken om hun aansprakelijkheid te beperken. Die eenhoofdigheid biedt ook een meerwaarde voor managementvennootschappen. Voor de bv blijft dat principe gelden. Nieuw is dat ook de nv eenhoofdig kan worden opgericht.”

8. Zijn er minder vennootschapsvormen dan vroeger?

“De wetgever wil met de hervorming aan buitenlandse ondernemers en investeerders de boodschap geven dat ons vennootschapsrecht eenvoudiger geworden is”, zegt Philippe Ernst. “Er zijn nu nog maar vier rechtsvormen: de maatschap, de bv, de nv en de coöperatieve vennootschap (cv). Maar daarachter gaan nog varianten schuil, zoals de vennootschap onder firma en de commanditaire vennootschap. Bovendien zijn er nog drie vormen van erkenning: de erkende cv, de sociale onderneming en de landbouwonderneming. Of het echt eenvoudiger wordt, is dus nog maar de vraag.”