Meer dan 80 procent van de Europese burgers is voorstander van strenge wetgeving die bedrijven ook aansprakelijk stelt voor buitenlandse mensenrechten- en milieuschendingen die in hun toeleveringsketen gebeuren. Dat is althans het resultaat van een enquête in negen Europese landen.
Volgens milieu- en mensenrechtengroepen moeten bedrijven die in de EU werkzaam zijn aansprakelijk worden voor misbruiken die elders in hun toeleveringsketen gebeuren. Het gaat dus ook om wantoestanden bij dochterondernemingen en toeleveranciers. Bovendien moeten buitenlandse slachtoffers van de schade makkelijker toegang krijgen tot Europese rechtbanken.
Eind dit jaar wordt daarover een nieuw wetsvoorstel verwacht van de Europese Commissie. Eerder dit jaar spoorde het Europees Parlement de Commissie al aan om hier werk van te maken.
Volgens de initiatiefnemers van de enquête (zie onderaan dit artikel) is de Europese burger het daarmee roerend eens. Uit een bevraging in negen landen, waaronder ook België, blijkt dat 87 procent van de bevolking vindt dat bedrijven wettelijk verplicht zouden moeten worden om niet betrokken te raken bij mensenrechtenschendingen zoals dwangarbeid of landroof. En 86 procent vindt hetzelfde voor milieuschade zoals luchtvervuiling of vernietiging van biodiversiteit buiten de EU.
Een even hoog percentage vindt dat bedrijven die wel mensenrechtenschendingen en milieumisdrijven veroorzaken, of eraan bijdragen, daarvoor wettelijk aansprakelijk moeten zijn.
Gerechtigheid
“Het feit dat meer dan vier van de vijf Europeanen de noodzaak inzien om bedrijven verantwoordelijk te houden zou een wake-upcall moeten zijn voor de Europese besluitvormers”, zegt Claudia Saller, directeur van de European Coalition for Corporate Justice. “Het is van cruciaal belang dat de Europese Commissie en de nationale regeringen ambitieuze wetten vaststellen die aan die verwachtingen voldoen. Burgers willen gerechtigheid.”
Richard Gardiner van Global Witness legt de link met recente cijfers over geweld tegen verdedigers van mensenrechten en milieu. ‘Terwijl de klimaatcrisis verergert, was 2020 het dodelijkste jaar ooit voor verdedigers van mensenrechten en milieu, met 220 mensen die werden vermoord omdat ze opkwamen tegen de macht van het bedrijfsleven.’
Zwitsers referendum
Iets minder dan een jaar geleden werd in Zwitserland een referendum gehouden over dit thema. De centrale vraag was daarbij of ondernemingen die waren gevestigd in Zwitserland, in het geval van schendingen van milieu- of mensenrechten gerechtelijk aansprakelijk moesten kunnen worden gesteld in hun thuisland. Hoewel een nipte meerderheid van het totaal aantal stemmen dit wetsvoorstel goedkeurde, werd het toch niet ingevoerd: aan de tweede voorwaarde – een meerderheid halen op niveau van de kantons – was immers niet voldaan.
De enquête werd door YouGov Plc uitgevoerd in opdracht van de volgende organisaties: AK Europa, European Coalition for Corporate Justice, Friends of the Earth Europe, Global Witness, en SumOfUs. In negen Europese landen (Oostenrijk, België, Tsjechië, Frankrijk, Duitsland, Ierland, Nederland, Slovenië en Spanje) werden in totaal 16906 volwassenen bevraagd. Meer informatie over het soort vragen en de antwoorden vindt u hier.
