CONSUMEREN OM TE VERGETEN

Nog even en het is tien jaar geleden dat Renault zijn fabriek in Vilvoorde sloot. Nogal wat emotionele eigenaars kleefden in die periode een sticker met de tekst Mijn laatste Renault op hun bumper. Maar zie, de cijfers van de autoverkopen spreken die negatieve gevoelens tegen. Er werden vorig jaar 21 % meer wagens verkocht dan in 1997, maar de créateur d’automobiles verkoopt er… maar liefst 35 % meer. De Belgische consument is bovendien helemaal niet chauvinistisch: de automerken die in ons land bleven en vorig jaar samen bijna 900.000 voertuigen produceerden, verkochten er 5 % minder dan in 1997. Cru gezegd, moet je als automobielbedrijf dus de wraak van de Belgische consument niet vrezen. En omgekeerd: een koop Belgisch-loyaliteit is ijdele hoop!

Er wordt nochtans dikwijls gerekend op de politieke steun van de consument. Herinnert u zich nog de oproep van voormalig minister van Buitenlandse Zaken Louis Michel, nu opgeklommen tot Europees commissaris, om niet meer te gaan skiën in Oostenrijk – als reactie op de verkiezingsoverwinning van de rechts-extremistische Jörg Haider? De cijfers tonen ook hier aan dat de Belg de gemütlichkeit verkoos boven de politiek: de Belgische skiër werd meer aangetrokken door Schnaps und Schnee.

Europese consument is hypocriet. De consument wordt soms gevreesd als vergeldingswapen. De Amerikanen dachten een commerciële weerslag te zullen ondervinden van hun acties in Irak. Op 24 november 2004, een week na de Amerikaanse verkiezingen, titelde de Financial Times nog: ‘Amerikaanse politiek schaadt merkimago in Europa’. Ook de dollardaling werd als een politiek statement van het buitenland gezien. Nieuw, nog te verschijnen onderzoek (1) verwijst dit alles echter naar het land der economische fabelen. Amerikaanse bedrijven zoals Nike, Coca-Cola, McDonald’s groeiden sterker in Europa dan hun Europese concurrenten. Zelfs in het Midden-Oosten, waar het anti-Amerikanisme nog sterker is, loopt men blijkbaar na het nuttigen van een Starbuckskoffie en een hamburger, op Nikeschoenen naar de beloofde 70 maagden. Althans, Amerikaanse bedrijven hebben hun omzetcijfer in die regio niet zien teruglopen.

Het lijkt er dus op dat de Europese consument eerder hypocriet is. Of misschien moeten we stellen dat hij zijn smaak niet wil opofferen voor zijn overtuiging. Dat is trouwens niet nieuw. Na de Tweede Wereldoorlog werd er in Europa protest gevoerd tegen de snelle expansie van Coca-Cola. De Europese consument dronk echter rustig verder.

Amerikaanse consument is patriot. Maar de negatieve gevoelens zijn wederkerig: in de VS overheerst een vrij negatieve stemming over de Europeanen. De Fransen zijn meestal de kop van Jut. De houding van de Fransen na 11 september 2001 heeft heel wat kwaad bloed gezet, en dat is niet verbeterd met de oorlog in Irak.

De oproep van enkele Amerikaanse groeperingen om Franse producten te boycotten, heeft blijkbaar meer succes gekend. De invoer in de VS vanuit Frankrijk stagneerde tussen 2001 en 2004, terwijl de totale import met 30 % toenam. Vooral typisch Franse producten – zoals wijn en cosmetica – deden het slecht. Alleen al in 2004 daalde de import van Franse wijnen met 10 %. In eurotermen was het verlies nog zwaarder: bijna het dubbele…

De liefde van de Amerikaanse consument gaat dus niet door de maag, maar eerder door de vlag. Het patriottisme lijkt in de VS inderdaad een grotere rol te spelen dan bij ons. Buy American is ook een slogan geweest na 11 september 2001. Het is echter pijnlijk om te zien dat die maatregel niet veel heeft geholpen. De Amerikaan is trouw blijven consumeren, maar al die spullen worden al lang niet meer in de VS gemaakt. Kopen bij Wal-Mart is eerder een synoniem van Chinees kopen…

Consumeren om te vergeten. De consument heeft vandaag andere zorgen dan de buitenlandse politiek. Zowel in de VS als in Europa is hij eerder somber gestemd over de vooruitzichten voor de economie. De globalisering speelt daar wellicht een rol in. Die heeft geleid tot almaar goedkopere invoer van producten. Dat betekent winst als consument, maar vaak ook verlies als werknemer. De lonen in de VS zijn in reële termen gestagneerd. Ook in Europa zijn herstructureringen en productiviteitsverhogingen aan de orde van de dag.

De reactie van de consument op al die economische veranderingen in de wereld is opvallend. Uit een recent onderzoek blijkt dat de Amerikaanse consument vooral ontspanning en vertier zoekt (2). De Europese consument daarentegen wil vooral op vakantie. Je zou eenvoudiger kunnen stellen dat de Amerikaanse werknemer in zijn rol als consument vooral wil kunnen dromen, en dat de Europese consument eerder wil vluchten… Voor politiek is er alleszins geen plaats.

De auteur is hoofdeconoom van Petercam Vermogensbeheer. Reacties: visienoels@trends.be

(1) ‘Anti-Americanism in World Politics’, Peter Katzenstein and Robert Keohane, Cornell University Press. (2) 13 december 2005, ‘Despairing Over Economy and Lack of Leadership, Americans Spend Vast Amounts on Entertainment and Vacations’, GMI-MR.

Geert Noels

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content