Ponzi: uitvinder van de eeuw

De laatste dagen worden we rond de oren geslagen met enorme bedragen die bankinstellingen verloren hebben naar aanleiding van de Madoff-affaire. De verliezen gaan van enkele honderden miljoenen tot verschillende miljarden USD.

Overal ter wereld duiken slachtoffers op, ook een lange waslijst Europese banken bevinden zich in de hoek waar de klappen vallen. BNP Paribas, HSBC, Santander, Natixis, Royal Bank of Scotland en BBVA is een greep uit de lange lijst. De financier Bernard Madoff zou een put van 50 miljard USD hebben geslagen. Velen vragen zich of hoe dit kan en waar het geld gebleven is?

Piramide

Veel van dat geld gaan de getroffene niet meer terugzien want het gaat eigenlijk om een klassieke Ponzi-fraude of piramidespel. In eerste instantie belooft een persoon, die zich een geloofwaardig profiel heeft aangemeten, aantrekkelijke rendement aan de hand van een superieur beleggingssysteem. Na een bepaalde periode begint hij de beloofde rendementen te laten zien en zelfs uit te betalen. Deze beter dan gemiddelde return verspreidt zich als een lopend vuurtje waardoor andere investeerders worden verleid om in te stappen. De rendementen worden nu betaald met de middelen van nieuwe investeerders. Dit gaat door totdat zich om één of andere manier geen nieuwe instappers meer aandienden. Het kan gaan om verlies van geloofwaardigheid nadat kanttekeningen worden geplaatst bij het beleggingssysteem of omdat de markten niet meer meezitten.

Charles Ponzi

Het piramidesysteem is genoemd naar zijn bedenker Charles Ponzi. Deze Italiaanse immigrant in New York startte begin de jaren ’20 met een onderneming Securities Exchange Company genaamd met als doel arbitrage op internationale postzegels. Door valutaverschillen kon hij flinke winsten voorleggen. Een lucratieve handel en hij spiegelde investeerders rendementen op zeer korte termijn voor van zo’n 50%. Hij huurde agenten in die zijn verhaal verspreidden. Na enkele maanden had hij enkele miljoenen USD bijeengeharkt en kocht allerhande luxeproducten en slechte beleggingen. Hij hoopte met één goede beleggingen zijn put te dempen. Het draaide anders uit. Enkele negatieve krantenartikels deden hem de das om en toen hij geen nieuw geld meer kon vinden, stortte het hele systeem in elkaar. Ponzi inspireerde niet alleen Bernard Madoff maar ook onze eigenste Jean-Pierre Van Rossem. Laatstgenoemde strooide beleggers zand in de ogen met zijn ingenieuze Moneytron-systeem en zijn hoge rendement.

Uitstekend klimaat

Voor Bernard Madoff was het een koud kunstje om Ponzi na te apen. Hij werd gerespecteerd op Wall Street en bekleedde een belangrijke functie bij Nasdaq. Bovendien legde hij jaar na jaar mooie returns voor. Deze elementen in combinatie met veel te laks regelgevend kader en een opgaand gerichte aandelenmarkt gaven de man alle mogelijkheden. Zijn systeem kon echter maar blijven functioneren tot één van die elementen zich tegen hem ging keren. De ineenstorting van de aandelenmarkten en het plotse risicoaversie op de markten zorgden ervoor dat veel investeerders hun geld terug opeisten. Dat geld was niet aanwezig. Hij had het reeds uitgekeerd als return (die hij nooit had behaald) ofwel verspeeld in slechte beleggingen.