Europese Centrale Bank verhoogt rente met ongeziene 0,75 procentpunt

© Belga Image
Ilse De Witte
Ilse De Witte Redacteur bij Trends

De centrale bankiers van de eurozone hebben beslist om de drie belangrijkste referentierentes met 75 basispunten te verhogen. Op basis van de huidige inschatting van de economie zullen er nog renteverhogingen volgen om de vraag te drukken en de economie te beschermen tegen steeds hogere inflatieverwachtingen.

De kogel is door de kerk. De Europese Centrale Bank (ECB) heeft beslist om vanaf 14 september haar belangrijkste rentetarieven met 75 basispunten op te trekken, wat ze nog nooit eerder deed.

De rente voor de depositofaciliteit ofwel de depositorente die banken betalen om hun overtollige cash of deposito’s ‘s nachts te parkeren bij de Europese Centrale Bank stond op nul en gaat nu naar 0,75 procent. Tot voor kort betaalden de banken zelfs nog een strafrente om gebruik te mogen maken van deze noodspaarboekjes voor banken bij de ECB. De rente voor marginaal krediet ofwel de rente die banken betalen als ze op het einde van de dag bij de ECB moeten aankloppen voor noodkrediet gaat naar 1,5 procent. De rente voor basisfinanciering ofwel de rente die geldt voor banken om liquiditeiten op wekelijkse basis te ontlenen aan het eurosysteem tegen een onderpand gaat naar 1,25 procent.

Beleggers en economen hadden al enigszins geanticipeerd op deze renteverhoging van de Europese Centrale Bank. Het Agentschap van de Schuld slaagde er bijvoorbeeld vorige week niet in om voor meer dan 20,6 miljoen euro aan staatsbons te slijten aan de kleine beleggers. Een herhaling van de krachttoer van juni zat er niet in. Toen kochten particulieren voor 39,6 miljoen euro staatsbons, het hoogste bedrag sinds 2012. Nu moest de schatkist tevreden zijn met iets meer dan de helft van de vorige opbrengst. Nochtans lag de rente in september hoger dan in juni: de staatsbon op tien jaar levert 1,19 procent netto op, tegenover 0,91 procent in juni. De staatsbon op vijf jaar rendeert 0,74 procent netto op, tegenover 0,49 procent in juni. Bij de uitgifte van september waren er voor het eerst sinds 2015 nog eens staatsbons met een looptijd van acht jaar bij. Toch kon de staatsbon beleggers niet bekoren. Een mogelijke verklaring was dat ze hogere rentes afwachtten.

Heel wat economen maakten zich de voorbije week op voor een verhoging van de depositorente met 0,75 procentpunt, na de verhoging met 0,5 procentpunt in juli. Een verhoging van die grootteorde is eerder uitzonderlijk en voor de ECB zou het de eerste keer zijn. ECB-bestuurder Isabel Schnabel liet op de jamboree voor centrale bankiers in Jackson Hole al verstaan dat de ECB bereid is de Europese economie in een recessie te duwen en de werkloosheid hoger te sturen. Ze liet ook verstaan dat de huidige hoge inflatie als een referentiepunt in de hoofden van consumenten en producenten dreigt te kruipen.

Hier en daar werd ook geopperd dat de ECB weleens met de afbouw van haar balans zou kunnen beginnen, maar daarvoor vindt de ECB het voorlopig te vraag. De meeste waarnemers verwachtten daarover pas een beslissing in oktober of december. Ter herinnering: de ECB heeft voor 5.000 miljard euro obligaties gekocht, uitgegeven door overheden of bedrijven. Ze stopte nog maar onlangs met het bijkopen van obligaties, maar vervangt nog wel steeds de obligaties op de balans die op vervaldag komen.

Recessievrees zet munten onder druk

De vrees voor een recessie in Europa en in het Verenigd Koninkrijk haalt de munten van deze regio’s onderuit. De euro was maandag even minder dan 0,99 dollar waard. Het Britse pond zakte tot 1,14 dollar, het laagste peil sinds 1985. Het vertrouwen in de centrale bankiers, die sinds de vorige energiecrisis de taak toebedeeld kregen als een brandweer te vechten tegen de uitslaande inflatievlammen, kreeg ook een deuk omdat ze lange tijd niet inzagen dat de inflatie een blijver was. “We zijn tot de conclusie gekomen dat we veel minder weten over de drijvende krachten van inflatie dan we dachten”, bekende Pierre Wunsch, gouverneur van de Nationale Bank van België en ECB-bestuurder, vorige week.

Lehman-momentje in energiemarkt

Het meest acute probleem met energie zijn de margin calls in de futures-markt die energiehandelaren in de problemen brengen. Nutsbedrijven dekken zich doorgaans in met futures of termijncontracten. Het onderpand of de cash die handelaars bij de tussenpersonen moeten parkeren voor termijncontracten met levering binnen een maand is vertienvoudigd het afgelopen jaar. Door de sterke prijsschommelingen is het risico groter dat de ene of de andere tegenpartij niet meer aan zijn verplichtingen kan voldoen en daarom worden partijen gevraagd onderpand bij te storten (= margin call).

Het onderpand dient om te vermijden dat een partij met lege handen achterblijft, als de tegenpartij niet over de brug komt. Door de explosie van de gasprijzen bloeden energiehandelaars nu cash. Volgens Helge Haugane, senior vice-president voor gas bij het Noorse energiebedrijf Equinor, is er voor minstens 1.500 miljard dollar aan liquiditeiten van overheden nodig om alle margin calls te dekken en te vermijden dat de energiemarkt omver valt. “Dit is dood kapitaal dat gevangen zit in margin calls. Het toont aan dat de liquiditeit in de markt opdroogt.”

Leonhard Birnbaum, de CEO van E.ON, pleitte in een interview met Der Spiegel voor staatswaarborgen. Het ene na het andere bedrijf klopt voor hulp bij de overheid aan. Fortum Oyji heeft van Finland 2,35 miljard euro brugfinanciering gekregen. Fortum zei eind vorige maand dat het gevraagde onderpand op één week van 1 naar 5 miljard euro was gestegen. Zwitserland heeft Axpo een kredietlijn toegeworpen van 4 miljard frank. Het gemeentelijke nutsbedrijf van Wenen heeft 2 miljard euro van de Oostenrijkse overheid gekregen om trading posities in te dekken.

De Europese Commissie onderzoekt volgens het persagentschap Bloomberg of de Europese Centrale Bank kan helpen met kredietlijnen en of er meer activa als onderpand in aanmerking kunnen genomen worden. Zelfs een tijdelijke sluiting van de termijnmarkt wordt overwogen.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content