Einde van de renteverhogingen ECB nog niet in zicht

De ECB heeft de rente met 75 basispunten verhoogd. ECB-voorzitter Christine Lagarde zei bovendien stellig dat de rente nog hoger zal gaan. De inflatie is nog lang niet onder controle, terwijl de risico’s op een economische terugval toenemen. Die boodschap doet de markten schrikken.

Dat de ECB de rente met 0,75 procent heeft verhoogd, lijkt de financiële markten te hebben verrast. Zowel de aandelen- als de obligatiekoersen gaan onderuit. Zoals ING-econoom Carsten Brzeski in een reactie schrijft: “Er zitten geen duiven meer in het ECB-nest.” Vanaf nu lijken alle ECB-bestuurders haviken te zijn, die tot elke prijs de inflatie met hogere rentes onder controle willen krijgen.

Inflatie hoger, economie en markten lager

ECB-voorzitter Christine Lagarde benadrukte kordaat dat het nog niet gedaan is met de renteverhogingen voor de eurozone. Ze liet niet in haar kaarten kijken hoeveel keer en met hoeveel procent de ECB de beleidsrente de komende maanden nog zal optrekken, maar ze was duidelijk dat dit nog maar het begin is.

“We zijn nog heel ver verwijderd van de renteniveaus die nodig zullen zijn om de inflatie terug te brengen tot de middellangetermijndoelstelling van 2 procent”, klonk het tijdens de persconferentie die volgde op het rentebesluit. “We zijn in december vorig jaar begonnen met de opkoopprogramma’s van obligaties stop te zetten. In juli hebben we de rente boven nul getrokken. Nu nemen we een stevig voorschot richting het renteniveau dat nodig is om onze inflatiedoelstellingen te halen.”

Dat ‘voorschot’ – frontloading in ECB-jargon – heeft de markten opgeschrikt. Ze stellen hun verwachtingen bij richting hogere rentes. En hogere rentes betekenen lagere koersen voor zowel aandelen als obligaties. “Ik kan niet zeggen dat ze volkomen nauwkeurig zijn, maar de obligatiemarkten lijken een goede inschatting te maken van wat nog komen zal”, zei Lagarde.

Volgens de ECB-voorzitter blijft de rente het meest efficiënte instrument om de ontwikkelingen rond inflatie en groei te bestieren. Ze beklemtoonde tegelijkertijd dat een heel groot deel van de inflatie in de eurozone te wijten is aan de aanbodkant, meer bepaald hoge energie- en voedselkosten als gevolg van de oorlog in Oekraïne en knelpunten in de aanvoerketens na de coronapandemie. Allemaal zaken waar een centrale bank in se weinig aan kan doen, zei ze.

Zoek het zelf maar uit

Voorts was haar boodschap weinig opbeurend. De inflatie in de eurozone is met 9,1 procent historisch hoog en kan de komende maanden nog stijgen. De economische groei zal het komende jaar afkoelen tot 0,9 procent en 1,9 procent in 2024, maar kan nog veel slechter uitvallen volgens het worstcasescenario van de ECB-economen. “Een deel van de voorwaarden in dat slechtste scenario is ondertussen bewaarheid geworden”, zei Lagarde, waarmee ze eigenlijk zegt dat een economische krimp volgend jaar niet is uitgesloten.

Voor wat de voorspellingen waard zijn, verwachten de ECB-economen dit jaar een gemiddelde inflatie van 8,1 procent, voor 2023 is dat 5,5 procent en voor 2024 2,3 procent. Met andere woorden, van 100 euro nu zal tegen eind 2024 nog goed 85 euro aan koopkracht overblijven.

Ook de economische groeiverwachtingen stelde de ECB fors naar beneden bij: naar 3,1 procent voor dit jaar, 0,9 procent voor 2023 en 1,9 procent voor 2024.

Voorts benadrukte Christine Lagarde dat het gedaan is met voorbeschouwingen op komende rentebesluiten – forward guidance in ECB-speak. “Vanaf nu zal elk rentebesluit een meeting per keer genomen worden, op basis van de data die dan voorhanden zijn”, zei ze. Dat is zo goed als tegen de markten zeggen: “Zoek het zelf maar uit waar het met de rente naartoe gaat, wij kunnen er ook geen lijn in krijgen en zullen het jullie pas last minute laten weten.” Die onzekerheid weegt op het beurssentiment.