Vijf factoren die de olieprijs opdrijven

© Getty Images

Voor het eerst in vier jaar zijn de olieprijzen gestegen tot 75 dollar per vat. Wat is de oorzaak van die opflakkering? En zal die trend doorzetten? Deze vijf sleutelelementen moeten we in de gaten houden.

1 Vraag en aanbod

De meest voor de hand liggende reden voor de stijging van de olieprijzen is dat de markt de voorbije achttien maanden opvallend krapper is geworden. Voorraden ruwe olie die tijdens de oververzadiging van 2014-2016 waren opgebouwd, zijn grotendeels weggewerkt door een grotere vraag van de bloeiende wereldeconomie en beperkte leveringen van het oliekartel OPEC en Rusland.

Het Internationaal Energieagentschap zei onlangs dat de OPEC binnenkort zijn opdracht zou hebben volbracht als het de bedoeling was de internationale olievoorraden terug te voeren naar het gemiddelde peil van de voorbije vijf jaar.

Sommigen zijn van mening dat we onderschatten hoe krap de markt is, omdat de vraag de voorbije drie jaar pijlsnel is gestegen met meer dan 5 miljoen vaten per dag, dat is meer dan 5 procent. Verwacht wordt dat het wereldwijde verbruik van ruwe olie later dit jaar voor het eerst 100 miljoen vaten per dag zal overstijgen.

“De voorsprong is grotendeels verdwenen”, zegt Olivier Jakob van de energieconsultant Petromatrix. “De markt is nog niet uitzonderlijk krap, maar nu de oververzadiging is opgelost, zijn de omstandigheden gunstig om de prijzen te verhogen.”

2 OPEC en Rusland

Als de olievoorraden bijna weer hun normale niveau hebben bereikt, zullen de OPEC en Rusland hun beperkingen op de aanvoer dan opheffen? Door die beperkte aanvoer werden sinds het begin van 2017 op zijn minst 1,8 miljoen vaten per dag van de markt gehaald. De meeste beurshandelaars en analisten denken niet dat daar een einde aan komt.

Moskou heeft dan wel verklaard zich meer zorgen te maken over het gevolg van een olieprijs boven 70 dollar, omdat die concurrerende voorraden zoals Amerikaanse schalieolie stimuleert, maar lijkt er voorlopig vrede mee te hebben te blijven samenwerken met de OPEC.

Khalid Al-Falih, de Saudische minister van Energie, vindt dat er meer moet worden geïnvesteerd in nieuwe voorraden. Het koninkrijk is ook van plan naar de beurs te trekken met de staatsoliemaatschappij Saudi Aramco, en in dat geval zijn hogere olieprijzen waarschijnlijk een goede zaak. De regering heeft ook algemene sociale en economische hervormingen aangekondigd in het uiterst conservatieve land.

“Saudi-Arabië heeft op korte termijn veel belang bij hogere prijzen, om een aantal redenen”, zegt Bill Farren-Price van het onderzoeksbureau Petroleum Policy Intelligence. “Aramco is er daar een van. Maar het land bevindt zich ook in een lastige hervormingsperiode en er zijn kiesdistricten die het daar erg moeilijk mee zullen hebben. Het is dan zeker nuttig op zo’n moment ergens extra inkomsten vandaan te halen.”

3 Geopolitieke risico’s

De oliemarkt is altijd heel erg op haar hoede voor verstoringen van het aanbod die het delicate evenwicht tussen vraag en aanbod op zijn kop kunnen zetten. Het meest acute gevaar is de uiterst reële mogelijkheid dat de Amerikaanse president Donald Trump zich terugtrekt uit het nucleaire akkoord met Iran en opnieuw sancties instelt op de olie-uitvoer van dat land. Hij beslist daar deze maand over.

Het tweede risico is Venezuela, waar de olieproductie al gezakt is met minstens 500.000 vaten per dag, vanwege de economische en politieke crisis in het land. Er zijn weinig aanwijzingen dat de staatsoliemaatschappij PDVSA daar snel verandering in zal kunnen brengen. Er is ook het risico dat de VS bijkomende sancties heffen tegen het bewind van Nicolás Maduro. Die kunnen na de verkiezingen van deze maand gericht zijn op de olievoorraden.

Ten derde is er het conflict tussen Saudi-Arabië, de spil van de OPEC, en de Houthi-rebellen in Jemen. De Houthi’s, die gesteund worden door Iran – ook een lid van de OPEC en de grootste rivaal van Saudi-Arabië -, hebben de aanvallen op de olievoorzieningen van Saudi-Arabië opgedreven. Dat wordt beschouwd als een rechtstreekse poging om de levenslijn van de Saudische economie te saboteren. De raketten die de Houthi’s afvuren, zijn ook op de hoofdstad Riyad gericht. De kans dat de aanvoer acuut verstoord wordt of dat de spanningen tussen Saudi-Arabië en Iran weer opflakkeren, is daardoor reëel.

Ten slotte is er nog Libië, waar de olieproductie zich heeft hersteld tot zo’n 1 miljoen vaten per dag. Maar het land blijft hoogst onstabiel, zeven jaar nadat er een burgeroorlog is uitgebroken.

Al die scenario’s hebben de olieprijs ondersteund. “Er is een grote kans dat de olieprijzen zullen stijgen. De sancties tegen Iran worden opnieuw bekeken, er zijn verkiezingen in Venezuela op 20 mei en er zijn die toestanden in Jemen en Libië”, zegt Gary Ross, verantwoordelijke voor de wereldolievoorziening bij S&P Global Platts en de oprichter van Pira Energy. “Het risico dat er zich een asymmetrische verstoring van de aanvoer voordoet, is nu zelfs nog groter dan tijdens de Arabische Lente.”

4 Hedgefondsen

Hedgefondsen en andere speculanten hebben dit jaar al interesse getoond voor olie, maar niet met veel enthousiasme, vanwege de geopolitieke risico’s. Beleggers speelden al volop in op een stijging van de olieprijs. Ze hebben begin dit jaar een recordpositie in ruwe olie opgebouwd.

Een ruime speculatieve positie wijst er meestal op dat de markt niet in evenwicht is, waarbij het risico op een uitverkoop vergroot wanneer handelaars massaal hun winst innen. Maar dat is dit jaar nog niet gebeurd.

De reden daarvoor, zeggen bankiers, is dat een groot aandeel van het geld dat belegd wordt in olie langetermijncash is. Beleggers willen daarmee een graantje meepikken van de zogenaamde ‘laat-cyclische’ activa zoals grondstoffen. Die doen het meestal goed na een langere periode van economische groei.

Er wordt in het algemeen van uitgegaan dat terwijl aandelen weleens overgewaardeerd kunnen zijn – ze kennen al sinds 2009 een opleving – grondstoffen daarentegen hun top pas bereiken aan het einde van de economische cyclus, wanneer een aanzwellende groei het vermogen van het aanbod om de vraag bij te benen op de proef stelt.

Hedgefondsen plukken ook de voordelen van een verschuiving in de marktstructuur die veroorzaakt wordt door krappere voorraden. Daardoor worden spotcontracten duurder verhandeld dan die met langere looptijden. Op die manier kunnen beleggers regelmatig een rendement opstrijken door de contracten elke maand door te rollen naar de volgende maand.

5 Schalieolie uit de VS

Schalieolie uit de VS overtreft alle groeiverwachtingen. De volledige Amerikaanse productie zou dit jaar ruwweg met 10 procent toenemen, dat zijn zo’n 1,4 miljoen vaten per dag. De producenten in de VS zorgen ook voor vrije kasstromen vanwege de hogere prijzen. Maar tot nu toe was dat niet voldoende om de opflakkering te laten ontsporen. De verhoogde productie werd grotendeels gecompenseerd door een stijging van de vraag.

“De economie van de schalieolie is niet langer de doorslaggevende factor om de prijs te bepalen”, zegt Paul Horsnell van de internationale bank Standard Chartered. Door beperkingen op de infrastructuur in het Permian Bassin, een schalieoliebekken verspreid over Texas en New Mexico, is het ook moeilijk vaten uit het westen van Texas over te brengen naar de raffinaderijen, de opslagtanks of naar de kust voor de uitvoer.

Vijf factoren die de olieprijs opdrijven

Financial Times

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content