China’s zeepbel is nog niet gebarsten

Hongkong, China. (2 augustus 2017) © REUTERS

Wie fors heeft ingezet op de ineenstorting van de met schulden beladen Chinese economie heeft verkeerd gegokt. Hebben de hedgefondsen de aanwijzingen verkeerd geïnterpreteerd of waren ze gewoon te vroeg?

In 2009, kort na de financiële crisis, gaf een analist van Kynikos Associates een presentatie over China voor de beheerders van het hedgefonds, geleid door James Chanos. De analist schatte dat er op dat moment in China een oppervlakte van 5,6 miljard vierkante meter aan kantoorgebouwen werd opgetrokken.

Dat getal was zo hoog – elke man, vrouw en kind in het land zou er een kantoorhokje kunnen krijgen – dat Chanos ervan uitging dat de analist zich had vergist met de metrische systemen. Maar toen de analist zei dat hij de cijfers had nagerekend, was de hedgefondsmanager geschokt. “We beseften dat zo’n kans zich niet nog eens zou voordoen”, herinnerde hij zich later.

Chanos werd beroemd toen hij als een van de eersten besefte dat Enron een bedrieglijk kaartenhuis was en alles inzette tegen – of short ging, zoals ze in Wall Street zeggen – het Amerikaanse energiebedrijf. En Chanos dacht dat hij in China de nieuwe grote shortdeal had gevonden. Hij begon in te zetten tegen bedrijven die eronder zouden lijden als China een serieuze klap zou krijgen en had het de hele tijd over de gevaren die op de loer lagen in de Chinese economie, die torenhoge schulden had opgebouwd.

“Zeepbellen kun je het beste herkennen aan kredietoverschotten, niet aan waardebepalingen. Er is nergens een groter kredietoverschot dan in China”, vertelde hij op CNBC in december 2009. Een meute van andere hedgefondsmanagers sloot zich kort daarna bij hem aan, onder wie Hugh Hendry van Eclectica Asset Management, Kyle Bass van Hayman Capital, John Burbank van Passport Capital en Crispin Odey van Odey Asset Management.

Ommekeer

We spoelen even door naar 2018. Hoewel de Chinese economie niet meer met tientallen procenten tegelijk groeit zoals tien jaar geleden, en ze in 2015 en 2016 een paar turbulente periodes heeft gekend, is het tumult elke keer ook weer snel verstomd. De schuldenimplosie en de devaluatie van de munt die vaak werden voorspeld, zijn uitgebleven. Het Chinese bruto binnenlands product (bbp) is in 2017 met 6,9 procent gestegen, de grootste toename in twee jaar.

Vorig jaar was bijzonder pijnlijk voor wie zijn geld inzette tegen China

“Er werd veel stuwkracht opgebouwd in de shorthandel in China. Maar er werd over het hoofd gezien dat China zowel de wilskracht als de portefeuille had om de problemen aan te pakken”, zegt Michael Gomez, een effectenbeheerder bij Pimco. “Daardoor werd een ommekeer ingezet.” Het gevolg daarvan is dat veel sceptici de handdoek in de ring hebben gegooid. Hendry moest vorig jaar zijn hedgefonds afsluiten. Mark Hart van Corriente Advisors heeft zijn Chinese shortdeal in september opgegeven. Burbank heeft zijn beste fonds in december afgesloten. Zelfs Chanos zegt dat hij nog nooit zo weinig short is gegaan op China.

Vorig jaar was bijzonder pijnlijk voor wie zijn geld inzette tegen China. Beleggers die short gingen op Chinese bedrijven die in Hongkong of op het vasteland beursgenoteerd waren, leden in 2017 verliezen van meer dan 35 miljard dollar, bijna de helft van hun deelname, volgens de gegevens van S3 Partners in New York. Waarom hebben de beren – beleggers die uitgaan van een daling – zich zo vergist in China? Hadden ze niet begrepen hoe de Chinese economie werkt of hebben ze gewoon te vroeg toegeslagen? Voor de wereldeconomie is dat een van de belangrijkste vragen die in 2018 moet worden beantwoord.

‘Onhoudbaar’

Sommige van de belangrijkste beren laten zich niet afschrikken door de tot nu toe heel zachte groeivertraging in China. De inzet van Kynikos tegen China bleek grotendeels winstgevend, zegt Chanos. En de hedgefondsbeheerder blijft ervan overtuigd dat de Chinese economie nog altijd een ondergang tegemoetgaat. “Er is niets veranderd”, zegt Chanos. “De Chinese regering doet wat alle regeringen doen, ze draait om de warme brij heen. En in het geval van China is die brij gigantisch en geleend. Ik weet niet wanneer daar een einde aan zal komen, ik weet alleen dat het onhoudbaar is.”

‘De Chinese regering doet wat alle regeringen doen, ze draait om de warme brij heen’

De Chinese president Xi Jinping heeft op het congres van de communistische partij in oktober aangekondigd dat een “nieuw tijdperk” aanbreekt voor het land. Hij maande zijn collega’s aan “onvermoeibaar voort te werken om de Chinese droom van een nationale verjonging” waar te maken. Die droom is al voor een groot stuk uitgekomen. Dertig jaar geleden bedroeg het bbp van China zo’n 250 miljard dollar. Vandaag is alleen al de economie van de stad Shenzhen een derde groter. Het bbp van het land is gestegen tot bijna 12 biljoen dollar.

Maar de groei in China na de crisis werd aangedreven door leenwoede. De verhouding tussen de schulden en het bbp is de voorbije tien jaar sterk gestegen, tot 256 procent, volgens de Bank voor Internationale Betalingen. De activa van de Chinese banksector zijn opgeklommen tot 310 procent van het bbp, vijf jaar geleden was dat nog 240 procent. Dat was de grootste bekommernis van de hedgefondsen die zich op China richten, zoals Bass van Hayman.

Begin 2016 maakte hij duidelijk waarom “China geen kant meer op kan”. “Het onwrikbare vertrouwen in de Chinezen dat ze dit kunnen omzetten in niet meer dan een gematigde economische terugval door te blijven rekenen op een aanhoudende kredietuitbreiding doet ons denken aan de overtuiging in 2006 dat de vastgoedprijzen in de Verenigde Staten nooit zouden zakken”, schreef hij.

China's zeepbel is nog niet gebarsten

Bass beweerde dat China zijn reserves van buitenlandse munten zou moeten opgebruiken om de financiële sector te redden, die bol stond van de slechte kredieten. Daardoor zou het land gedwongen worden zijn munt, de renminbi, te devalueren. Op dat moment had China de beurzen al op stang gejaagd door de renminbi te laten devalueren ten voordele van de dollar. Inzetten op een nog grotere devaluatie werd een populaire transactie bij hedgefondsbeheerders.

Een tijd lang leek dat een slimme zet. Ongeveer 1 biljoen dollar van de Chinese reserves ging in 2015-2016 in rook op. Tegen het einde van 2016 was de renminbi met meer dan 12 procent weggezakt, naar zijn laagste punt in acht jaar tegenover de dollar. Maar China hield stand. De renminbi herstelde in 2017. De reserves groeien weer aan en de shorters zijn weggejaagd.

‘Door al het rumoer kun je soms makkelijk vergeten dat China een planeconomie heeft, dat het al zijn schulden aan zichzelf te danken heeft en dat het een reserve van biljoenen dollars heeft’

Mark Kingdon, een doorgewinterde hedgefondsbeheerder die al sinds begin de jaren tachtig in China belegt, zegt dat veel beren het land gewoonweg niet goed aangevoeld hebben. “Door al het rumoer kun je soms makkelijk vergeten dat China een planeconomie heeft, dat het al zijn schulden aan zichzelf te danken heeft en dat het een reserve van biljoenen dollars heeft”, zegt de directeur van Kingdon Capital Management. “Wat het land heeft bereikt, is verbazingwekkend.”

Er zijn aanwijzingen dat de overheid de kredietboom onder controle begint te krijgen. Morgan Stanley schat dat de verhouding tussen de overheidsschuld en het bbp in China tijdens de eerste negen maanden van 2017 slechts met vier procentpunten is gestegen, een “aanzienlijke verbetering” vergeleken met de toename van 42 procentpunten in 2015-2016. Maar de factoren die pessimisten verontrustten, zijn nog altijd aanwezig. Onlangs waarschuwde het IMF ervoor dat “de omvang, de complexiteit en de snelheid van de groei van het financiële systeem in China wijzen op verhoogde financiële stabiliteitsrisico’s”.

Schaduwbankieren

Bij de voorbereidingen van het partijcongres vorig jaar presenteerde Peking een “regulerende tornado”, die het systeem van schaduwbankieren – kredietverlening buiten het gereguleerde bankwezen – aan banden moest leggen. De mogelijkheid dat dat zou escaleren in beperkende maatregelen die de groei kunnen bedreigen, wekte zelfs vorige maand nog wat onrust op de Chinese beurzen op.

‘De tredmolen naar de hel is nog niet stilgevallen, het land blijft gewoon investeren’

De tegendraadse elementen uit de financiële wereld hadden al veel eerder moeten worden aangepakt, beweert Arjun Divecha, hoofd opkomende markten en voorzitter van GMO, een vermogensbeheerder uit Boston. Hij vergelijkt de Chinese economie met een woud waarin het kreupelhout – het schaduwbankieren – te snel is gegroeid. “Dat hout moet platgebrand worden zonder de bomen aan te tasten. Het risico bestaat dat er toch schade is, maar China heeft de mogelijkheden dat op te vangen”, meent hij.

Kyle Bass van Hayman lijkt vastberaden de shortpositie aan te houden. Op 29 december tweette hij een artikel van Reuters over het schaduwbankieren in China en noemde hij die sector een “complete financiële catastrofe”. James Chanos zegt dat Peking geen stappen wil ondernemen die zouden kunnen leiden tot een sterke achteruitgang en die de machtsgreep van de communistische partij in gevaar zouden kunnen brengen. “De tredmolen naar de hel is nog niet stilgevallen, het land blijft gewoon investeren”, zegt Chanos. “Als het op de rem gaat staan, wankelt de economie en gaat China achteruit.”

Beursremonte

Op dit moment koesteren beleggers zich in de langste periode van algemene groei in jaren, wat een wereldwijde beursremonte mee aanwakkert. De terugsprong van China heeft daar een belangrijke rol in gespeeld en de meeste beleggers verwachten dat het zo nog een tijdje doorgaat.

Michael Gomez zegt dat Pimco “buitengewoon veel tijd investeert” in de evaluatie van China. De investeringsmaatschappij gaat er elke maand op bezoek om de financiële toestand van het land te beoordelen. En hoewel er nog altijd gevaren dreigen, denkt Gomez dat de overheid de uitdagingen grotendeels goed heeft aangepakt. “We blijven op onze hoede. Maar op dit moment zijn we van oordeel dat de problemen onder controle zijn”, zegt hij.

Toch beweren beren dat er op de lange termijn weinig redenen zijn om te ontspannen. Patrick Chovanec, hoofdstrateeg bij Silvercrest Asset Management, zegt dat China het nog veel langer heeft volgehouden dan hij had verwacht, ten koste van “onvoorstelbaar” hoge schulden. Hij voegt er nog aan toe: “Als je kanker hebt en de dokter zegt dat je nog maar drie maanden te leven hebt en je leeft toch veel langer, dan heb je nog altijd kanker. Dan ga je niet naar je dokter om hem uit te lachen omdat hij zich vergist heeft.”

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content