Waarom trekken alle superrijken naar Zwitserland?

Vlag Zwitserland © iStock
Ilse De Witte
Ilse De Witte Redacteur bij Trends

Verscheidene landen in Europa hebben een speciaal belastingregime om buitenlanders met grote fortuinen aan te trekken. En toch heeft vooral Zwitserland daarvoor nog altijd een stevige reputatie. Terecht of onterecht?

Twee weken geleden verzamelde een tiental private bankiers in een zaaltje in een hotel in Brussel. Ze kwamen luisteren naar Philippe Kenel, een advocaat die zowel in Brussel als in de Zwitserse kantons Genève en Vaud is ingeschreven aan de balie. Kenel schreef dikke boeken over wat er komt kijken bij de verhuizing van grote fortuinen naar Zwitserland en België. We zouden het bijna vergeten door alle trammelant over de rijke Belgen die de voorbije jaren naar Zwitserland zijn getrokken, maar ook ons land was in het verleden een magneet voor rijkelui uit Frankrijk en Nederland.

Denis-Emmanuel Philippe, advocaat bij Bloomlaw en docent aan de universiteit van Luik, leidde het seminar in goede banen. Hij begeleidde nog niet zo lang geleden een cliënt bij zijn verhuizing naar Zwitserland en vertrouwde ons toe dat die aan Zwitserse advocaten enkele tienduizenden euro’s honoraria betaalde voor een pre-emigration of pre-entry tax planning. Die advocaten dokterden uit welke constructies met Luxemburgse of Maltese holdings de cliënt en zijn erfgenamen zo veel mogelijk belasting kunnen besparen.

Ook zonder zo’n fiscaal plan komt er nog heel wat kijken bij een verhuizing. “Er zijn dan ook heel wat mensen die hun plannen weer opbergen, nadat ze zich grondig geïnformeerd hebben”, weet Philippe.

Meerwaardebelasting

Door de stijgingen van de roerende voorheffing en andere maatregelen zijn er natuurlijk vermogende Belgen die vinden dat ze te veel belastingen betalen”

België heeft een aantal troeven voor grote vermogens, waarvan de afwezigheid van een meerwaardebelasting en een vermogensbelasting niet de minste zijn. De schrik dat die meerwaardebelasting er toch een keer komt, zit er wel in bij de meer bemiddelde Belgen. “De exodus van vermogende Belgen gaat in golfbewegingen”, zegt Erik Sansen, die in september 2014 Sansen International Tax Lawyers oprichtte. “Onder de regering-Di Rupo zijn velen naar het buitenland vertrokken. Met het aantreden van de regering-Michel in mei 2014 werd het weer wat rustiger, maar sinds enige tijd zien we opnieuw meer vragen komen. Dat heeft te maken met de besluiteloosheid over de fiscale hervormingen, en misschien ook met de dreiging van een meerwaardebelasting.”

“Door de stijgingen van de roerende voorheffing en andere maatregelen zijn er natuurlijk vermogende Belgen die vinden dat ze te veel belastingen betalen”, bevestigt Philippe. “Maar er zijn er nog meer die het onstabiele fiscale klimaat in België beu zijn. Er zijn nog altijd veel onduidelijkheden over de kaaimantaks. De speculatietaks is na een jaar weer afgevoerd, maar nu moeten de cliënten plots beursbelasting beginnen te betalen voor rekeningen in het buitenland. Als ze dat niet correct doen, riskeren ze zware boetes.”

Pauschal-regime

Terwijl de roep om bijkomende belastingen voor grote vermogens in ons land luider klinkt, is het op dat gebied iets rustiger in Zwitserland. Op 30 november 2014 werd er een referendum gehouden over de forfaitaire belasting voor rijke buitenlanders. Een meerderheid van 59 procent van de Zwitsers antwoordde nee op de vraag om “de fiscale privileges voor miljonairs een halt toe te roepen en de forfaitaire belasting af te schaffen”. “Niet zo veel later werd bij nog een ander referendum een erfbelasting voor de grotere vermogens op federaal niveau weggestemd”, voegt Sansen eraan toe.

De belastbare basis voor die forfaitaire belasting is niet het vermogen of het inkomen van de superrijken, maar wel een forfait dat bestaat uit de optelsom van de kosten die ze wereldwijd maken om in hun kosten van levensonderhoud te voorzien. Daarop worden dan de normale tarieven van de inkomstenbelasting toegepast. De Zwitserse forfaitaire belasting staat ook bekend als de Pauschalbesteuerung, of een belasting op basis van de uitgaven.

Eind 2014 waren er 5382 belastingplichtigen die gebruikmaakten van het forfait. Ze leverden samen 740 miljoen frank aan belastinginkomsten op voor de Zwitserse schatkist. Het ging slechts over een fractie van de belastinginkomsten, maar de Zwitsers kozen er massaal voor die inkomsten te verankeren.

Geklasseerd dossier

“Het dossier is daardoor weer voor een jaar of vijftien geklasseerd”, schat Kenel. “Door de volksraadpleging is het speciale regime voor grote vermogens in zekere zin gelegitimeerd of geratificeerd.” Het speciale regime heeft een lange traditie. “De belasting op basis van uitgaven ontstond al in 1862 in het kanton Vaud, werd in 1928 ingevoerd in Genève en bestaat sinds 1934 in heel Zwitserland”, zegt Kenel, die een grote verdediger van het regime is.

Ik zie niet meer cliënten naar Zwitserland vertrekken dan tien jaar geleden”

Anton van Zantbeek, advocaat bij Rivus, relativeert de stabiliteit van Zwitserland en de onrust in België. “Ik zie niet meer cliënten naar Zwitserland vertrekken dan tien jaar geleden. Er is niet enkel in België fiscale onrust, die is er overal. Overal verhogen de belastingen op kapitaal. Dat heeft te maken met de crisissen die we hebben gekend. Alle landen zijn op zoek naar geld.” Zwitserland is niet immuun voor de roep naar eerlijkere belastingen die vooral de jongste jaren steeds luider klinkt, maar voorlopig wegen de extra inkomsten van het Pauschal-regime in Zwitserland nog op tegen de nadelen ervan.

Door het referendum zijn wel een aantal regels scherper gesteld, zodat het enkel voor de supergrote vermogens fiscaal nog interessant is naar Zwitserland te verhuizen. Zo bedraagt de belastbare basis voor mensen die nu verhuizen naar het land minimaal 400.000 Zwitserse frank, of minimaal zeven keer de huurwaarde van de woning waarin de belastingplichtige woont. Voor de mensen die voor eind 2015 verhuisden, geldt de soepelere oude regeling nog tot eind 2020.

Sansen benadrukt dat het speciale regime echt wel is weggelegd voor de happy few. “Stel dat je vermogen jaarlijks zo’n 2 procent rendement opbrengt. Je hebt dan meer dan 20 miljoen Zwitserse frank nodig om aan dat forfait te geraken. Dat betekent dat het Pauschal-regime pas interessant wordt voor mensen met een vermogen van meer dan 20 miljoen frank.” De aanvrager moet een schriftelijk verzoek sturen om de toepassing van het Pauschal-regime te vragen naar de kantonnale belastingdienst, met daarin een schatting van zijn wereldwijde kosten.

“Het komt erop neer dat je minimaal 140.000 Zwitserse frank aan belastingen moet betalen”, zegt Van Zantbeek. “Je moet met de huidige lage rente al een vermogen van om en bij 50 miljoen euro hebben vooraleer je zo veel roerende voorheffing afdraagt in België.”

Zwitsers bankgeheim

In september 2018 zullen de Zwitserse banken voor het eerst gegevens uitwisselen met België en andere landen over het geld van buitenlanders op Zwitserse rekeningen. Wie nog voor 31 december 2017 naar Zwitserland verhuist, vermijdt dat de Belgische fiscus te weten komt hoeveel geld hij op een Zwitserse rekening heeft.

“Zwitserland heeft zijn bankgeheim moeten opheffen, maar in Zwitserland wisselen de banken en de fiscus geen gegevens uit. Maar dat kan altijd veranderen. Verhuizen naar Zwitserland om het potje van een fiscaal onverwerkt verleden in België toe te dekken, is ten zeerste af te raden”, zegt Ali Kanani, een Zwitserse advocaat van Bonnard Lawson, met wie Sansen International Tax Lawyers samenwerkt.

Wie ooit terug naar België wil verhuizen, moet bewijzen dat hij altijd correct belastingen heeft betaald op het geld op zijn Zwitserse rekening. “Het is een oplossing voor de toekomst, maar niet voor het verleden”, stipt Kenel aan. Daarmee bedoelt hij dat de fiscus de verhuizer nog altijd kan pakken voor de fraude die hij heeft gepleegd. Philippe: “Ik zou nooit een verhuizing naar Zwitserland adviseren om de Belgische fiscus te ontlopen. Het is en blijft fraude, en zo’n verhuizing lost niets op.”

Gierige rijkaard

De belastingen die Zwitsers betalen, verschillen naargelang het kanton en de gemeente waar ze wonen. In Zwitserland wordt op drie niveaus inkomstenbelasting geheven: federaal, kantonnaal en gemeentelijk. De tarieven variëren volgens Sansen van 15 tot 45 procent. Sommige kantons en gemeenten heffen daarnaast nog een vermogensbelasting, die schommelt tussen 0,1 en 1 procent. Het gewone belastingstelsel is niet altijd voordeliger dan het Belgische.

De kantons hanteren ook allemaal verschillende minima voor het forfait. In Zürich is de forfaitaire belasting na een lokaal referendum in 2009 zelfs helemaal afgevoerd. In 2011 en 2012 volgden er ook in andere kantons referenda en werd het forfait voor de berekening van kantonnale belastingen hier en daar afgeschaft. “In sommige kantons, vooral Duitstalige, is het naargelang je persoonlijke situatie soms beter te kiezen voor het gewone belastingregime dan het Pauschal-regime”, weet Gertjan Verachtert, advocaat bij Sansen International Tax Lawyers en co-auteur van Emigratie en de fiscus.

De forfaitaire belasting in Zwitserland is vooral interessant voor wie een zeer groot vermogen heeft en wie van de inkomsten van zijn vermogen wil leven. “Hoe rijker je bent, en hoe minder je uitgeeft, hoe meer voordeel je doet met de forfaitaire belasting”, vat Kenel samen. “Kortom: je moet een gierige rijkaard zijn.”

Andere landen

“Vroeger kwamen renteniers enkel en alleen in Zwitserland wonen om minder belasting te betalen”, zegt Kenel. “Dat is vandaag anders. Ik zou eerder zeggen dat ze om andere redenen in Zwitserland komen wonen, maar zonder het speciale belastingregime zouden ze gewoon wegblijven. Zwitserland is een duur land om te wonen. Er zijn nog landen in Europa die gunstige belastingregimes hebben voor vermogende buitenlanders.” Sommige ervan, zoals dat in Groot-Brittannië, staan ook onder druk.

Er zijn ook veel miljardairs of multimiljonairs die in Londen wonen

“De meeste mensen verhuizen niet louter om fiscale motieven naar een ander land”, bevestigt Verachtert. “Maar wie op zijn oude dag bijvoorbeeld naar zonnigere oorden wil trekken, vraagt zich wel af hoeveel belastingen hij zal betalen en hoeveel de kinderen zullen afdragen op de erfenis.” Zelf vindt Verachtert Zwitserland ook aantrekkelijk omdat je er in de winter kunt skiën en in de zomer kunt fietsen.

Enkele vermogende klanten van Philippe overwegen te verhuizen naar Zwitserland, en andere denken aan Monaco, Portugal of Groot-Brittannië. “Er zijn ook veel miljardairs of multimiljonairs die in Londen wonen”, zegt Philippe. “Groot-Brittannië heeft ook een zeer interessant regime voor UK residents non-domiciled – vaak afgekort tot non dom – met zeer grote vermogens. Stel dat je in Groot-Brittannië woont en je een rekening hebt in Zwitserland. Als je de inkomsten op die rekening laat staan, word je daar niet op belast. Als je in België woont, moet je alle inkomsten op die Zwitserse rekening aangeven en betaal je daar 30 procent roerende voorheffing op. Dat is behoorlijk veel.” Zwitserland heft onder het Pauschal-regime, op enkele uitzonderingen na, geen belasting op de inkomsten van vermogen, zelfs als het geld op een Zwitserse rekening staat.

Volgens Philippe is Luxemburg, anders dan velen denken, niet aantrekkelijk voor Belgische renteniers. “Sinds 2017 betaalt je 20 procent roerende voorheffing op intresten en ongeveer evenveel op dividenden. Er is een meerwaardebelasting van 40 procent op aandelen die binnen de zes maanden weer worden verkocht. En op de meerwaarde op aandelenparticipaties van meer dan 10 procent wordt 20 procent belasting geheven. Er zijn ook voordelen. Erfgenamen betalen geen erfbelasting als je in Luxemburg woont, maar als je je erfenis laat plannen, kun je in België ook veel erfbelasting vermijden.” In Zwitserland heft een erf- en schenkbelasting, afhankelijk van het kanton, maar voor erfenissen tussen echtgenoten en in rechte lijn is er meestal een vrijstelling, weet Verachtert.

“Het zijn veeleer jonge mensen die bereid zijn naar Malta en Cyprus te verhuizen”, voegt Sansen eraan toe. “Als je verhuist, moet je ook echt verhuizen en dan moet je bereid zijn daar te leven én te sterven. De oudere generatie is zich daarvan bewust en heeft meer vertrouwen in de ziekenhuizen in Zwitserland dan die in de Zuid-Europese landen.”

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content